ZMIANY KURSU WALUTOWEGO A CENY I REAKCJE PRZEDSIĘBIORSTW W HANDLU ZAGR MARCZEWSKI K. Księgarnia

Kurs walutowy jest jedną z najważniejszych cen w gospodarce. Jego zmiany są często traktowane jako probierz siły gospodarki i jej zdolności do konkurowania na rynkach zagranicznych. Jednak przede wszystkim jest środkiem transmisji informacji cenowej między krajem a gospodarką światową. Prezentowana monografia poświęcona jest oddziaływaniu zmian kursowych na ceny w handlu zagranicznym, rozpatrywanemu głównie w kontekście mikroekonomicznym, a więc od strony reakcji przedsiębiorstw.

Ważnym bodźcem do napisania tej pracy był szybki w ostatnich latach rozwój teorii przenoszenia zmian kursowych na ceny. Dwa dominujące dotychczas podejścia, jedno wychodzące od "prawa jednej ceny", drugie - od założenia o sztywnej cenie krajowej, typowego dla tradycji keynesowskiej, stały się od początku lat osiemdziesiątych przedmiotem żywej dyskusji. Tak jak tzw. nowa teoria handlu doprowadziła, korzystając z teorii niedoskonałej konkurencji, do istotnej rewizji poglądów na temat polityki handlowej, tak nowe interpretacje przenoszenia zmian kursowych na ceny również odwołują się do modeli konkurencji monopolistycznej lub oligopolistycznej.

Pierwszy rozdział pracy zawiera analizę elementarnych modeli makroekonomicznych, mającą na celu wyodrębnienie trzech głównych kanałów oddziaływania zmian kursowych na ceny: kanału realnych zasobów pieniężnych, kanału zewnętrznych terms of trade i kanału wewnętrznych terms of trade. Dużą rolę w tej analizie odgrywa model elastycznościowy, który chociaż - jak wiadomo - z formalnego punktu widzenia jest niekompletny, to jednak dobrze nadaje się do określenia punktu wyjścia nowych kierunków badań.

W drugim rozdziale przedstawiony jest przegląd prac teoretycznych oraz badań empirycznych zjawiska niepełnego przenoszenia zmian kursowych na ceny. Występowania takiego zjawiska nie przewidywało ani podejście od strony "prawa jednej ceny", ani podejście keynesowskie. Tymczasem w świecie płynnych kursów i wielkich korporacji międzynarodowych niepełne przenoszenie zmian kursowych ujawniło się z całą wyrazistością już od połowy lat siedemdziesiątych. Podstawowe teorie objaśniające to zjawisko opierają się na modelach konkurencji monopolistycznej, dyskryminacji cenowej oraz niedoskonałej substytucji odmian produktów dostarczanych przez różnych dostawców. Liczne badania ekonometryczne, postępujące w ślad za pracami teoretycznymi, omawiane w tym rozdziale, umożliwiły wyodrębnienie czynników sprzyjających niepełnemu przenoszeniu zmian kursowych lub - inaczej mówiąc - ustalaniu cen "pod rynek".

Rozdział trzeci składa się z dwóch części. W pierwszej dokonano przeglądu prac i badań weryfikujących hipotezę o asymetrii reakcji przedsiębiorstw na zmiany kursowe, a więc innego stosunku do aprecjacji niż do deprecjacji walut na rynkach eksportowych. Drugą natomiast poświęcono analizie wyników badań ankietowych reakcji eksporterów w Polsce na znaczne w ostatnim okresie zmiany kursowe. Aneks do tego rozdziału zawiera opis metody i wyniki obliczeń współczynników nakładochłonności eksportu i innych składników popytu finalnego w Polsce potrzebnych do identyfikacji zakresu ekspozycji poszczególnych gałęzi przemysłu na zmiany kursowe.

W rozdziale czwartym przedstawiona jest analiza form przejawiania się w Polsce tzw. efektu Samuelsona-Balassy. Wyodrębniono formę klasyczną oraz formę odwróconą funkcjonowania tego efektu. Kryterium podziału był kierunek zmian poziomu zatrudnienia. Zidentyfikowano również okresy oraz działy przemysłu, w których przeważały poszczególne formy. W aneksie do tego rozdziału przedstawono próbę objaśnienia ewolucji w czasie i różnic między kursem rynkowym a kursem parytetu siły nabywczej w Polsce u progu procesu transformacji i w jego trakcie.

Rozdział piąty poświęcony jest prezentacji niektórych zastosowań mierników cen względnych. Szczególną uwagę zwrócono na wskaźniki cen wagowych oraz struktury wagowej strumieni handlu zagranicznego. Znaczenie tych mierników wiąże się z obecnie stosowaną w świecie i w Polsce metodologią statystyki handlu zagranicznego, która opiera się właśnie na wielkościach wagowych. Rozdział ten zamykają rozważania na temat zastosowania wskaźników relacji cen wywozu i cen krajowych do analiz konkurencyjności polskiego eksportu w latach 1995-2000.

Prezentowana monografia jest wynikiem prac prowadzonych w latach 1997-2001. Część teoretyczna była sukcesywnie opracowywana w ramach, finansowanych przez KBN, prac własnych realizowanych przez autora w Katedrze Polityki Gospodarczej Kolegium Zarządzania i Finansów SGH. Znaczna część materiału empirycznego jest natomiast wynikiem badań prowadzonych od 1994 roku pod kierunkiem autora przez zespół Instytutu Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego monitorujący kondycję ekonomiczno-finansową polskich przedsiębiorstw eksportowych. Badania te były realizowane na zamówienie Ministerstwa Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, a później Ministerstwa Gospodarki.

187 stron

Księgarnia nie działa. Nie odpowiadamy na pytania i nie realizujemy zamówien. Do odwolania !.