Wstęp do językoznawstwa
Podręcznik objaśnia podstawowe pojęcia językoznawstwa, syntetycznie prezentuje
strukturę języka i główne problemy metodologiczne lingwistyki.
Dostarcza początkującym studentom kierunków filologicznych wiedzy
niezbędnej do dalszego kształcenia oraz świadomego wyboru zajęć z tej dyscypliny.
Autorka, wykorzystując wieloletnie doświadczenie dydaktyczne, podzieliła
materiał na 15 rozdziałów, z których każdy odpowiada jednemu wykładowi.
Całość obejmuje zakresem semestralny kurs przedmiotu prowadzonego również na
wydziałach dziennikarskich i pedagogicznych.
Wstęp
Część I. Istota języka i jego cechy
Wykład 1. Pojęcie języka naturalnego. Język jako system znaków
konwencjonalnych na tle innych systemów znakowych
1.1. Definicja języka
1.2. System a użycie systemu. Język a mówienie
1.3. Język jako system znaków konwencjonalnych
Wykład 2. Cechy istotne języka naturalnego
2.1. Czy znaki językowe mają charakter konwencjonalny?
2.2. Foniczność znaków językowych
2.3. Dwustopniowość znaków językowych
2.4. Dwuklasowość języka
2.5. Uniwersalność systemu językowego
2.6. Abstrakcyjność znaków językowych
2.7. Polisemiczność znaków (twórcze przesunięcia znaczeń)
2.8. Inne właściwości języka, będące konsekwencjącech podstawowych
2.9. Podsumowanie: cechy specyficzne języka ludzkiego w opozycji do komunikacji zwierząt
Wykład 3. System a użycie systemu. Granice systemu językowego. Pojęcie
tekstu, wypowiedzi, dyskursu
3.1. Granice systemu językowego
3.2. Złożoność zjawisk należących do sfery użycia języka
3.3. Pojęcie tekstu, wypowiedzi i dyskursu
3.4. Sposób istnienia tekstów-wytworów, ich realizacje i przekształcenia
3.5. Elementy paralingwistyczne jako składniki czynności mówienia. Tak zwana mowa
ciała
Wykład 4. Funkcje języka i wypowiedzi
4.1. Rzut oka na historię zagadnienia
4.2. Odróżnienie systemu, wypowiedzi i języka pojętego jako ogólna działalność
mowna człowieka (fr. langage)
4.3. Funkcje systemu językowego
4.4. Funkcje języka jako zjawiska społecznego
4.5. Typy funkcji wypowiedzi
4.6. Podsumowanie
Wykład 5. Język w działaniu. Struktura aktu komunikacji. Typy aktów mowy.
Akty mowy bezpośrednie i pośrednie
5.1. Różne rozumienia terminu pragmatyka
5.2. Rzut oka na rozwój teorii aktów mowy
5.3. Typy aktów mowy
5.4. Akty mowy bezpośrednie i pośrednie
5.5. Odczytywanie sensów ,,naddanych’’, niepowiedzianych wprost
Część II. Struktura systemu językowego
Wykład 6. Budowa systemu językowego: obraz ogólny. Podsystem fonologiczny
6.1. Hierarchiczna budowa języka
6.2. Budowa i funkcje podsystemu fonologicznego
Wykład 7. Podsystem morfologiczny. Słowotwórstwo a fleksja: pomnażanie
słownictwa i tworzenie członów wypowiedzi
7.1. Definicja morfemu. Typy morfemów i ich klasyfikacje
7.2. Słowotwórstwo a fleksja
7.3. Rola słowotwórstwa w systemie językowym
7.4. Rola fleksji w systemie językowym
Wykład 8. Podsystem składniowy
8.1. Reguły składniowe: obraz ogólny
8.2. Schematy zdaniowe i ich typy. Wzorce wypowiedzi niezdaniowych
8.3. Reguły rozbudowywania grup i sygnalizowania zależności składniowych
8.4. Reguły tworzenia zdań złożonych: obraz ogólny
8.5. Właściwości zdań intensjonalnych
8.6. Zdania relatywne (względne)
8.7. Zdania łączone na zasadzie semantycznej
Wykład 9. Słownictwo jako system. I. Klasy funkcjonalne leksemów (tzw.
części mowy)
9.1. Wstępna charakterystyka słownictwa
9.2. Podział leksemów na klasy funkcjonalne. Kryteria klasyfikacji
9.3. Cechy charakterystyczne poszczególnych części mowy
Wykład 10. Słownictwo jako system. II. Struktura semantyczna słownictwa
10.1. Słownik jako magazyn pojęć opisujących świat
10.2. Relacje semantyczne między leksemami
10.3. Subiektywna (antropocentryczna) interpretacja nazywanych zjawisk
10.4. Mechanizmy nazwotwórcze
Część III. Wybrane problemy metodologiczne językoznawstwa
Wykład 11. Językoznawstwo wśród innych nauk. Nauka humanistyczna czy
przyrodnicza?
11.1. Ogólny podział nauk i swoistość humanistyki
11.2. Cechy specyficzne badań humanistycznych: interpretacja i wartościowanie
11.3. Typy nauk humanistycznych
11.4. Miejsce językoznawstwa wśród wyróżnionych dyscyplin
Wykład 12. Przegląd i charakterystyka dyscyplin językoznawczych
12.1. Językoznawstwo wewnętrzne i zewnętrzne
12.2. Językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne
12.3. Podział dyscyplin językoznawczych ze względu na zakres i aspekt badawczy
12.4. Typy badań porównawczych
12.5. Badanie języka charakteryzujące się swoistością metody: językoznawstwo
statystyczne
Wykład 13. Podstawowe problemy językoznawstwa historycznego
13.1. Pojęcie zmiany językowej. Źródła i przyczyny zmian językowych
13.2. Najważniejsze metody badań diachronicznych
13.3. Pojęcie pokrewieństwa językowego. Problem prajęzyka
13.4. Etapy wyodrębniania się polszczyzny z wcześniejszych wspólnot językowych
Wykład 14. Elementy językoznawstwa typologicznego
14.1. Najważniejsze grupy językowe świata
14.2. Ekskurs na temat początków mowy
14.3. Typologia fonologiczna
14.4. Typologia morfologiczna: sygnalizowanie struktury składniowej
Wykład 15. Problemy językoznawstwa kulturowego. Typologia semantyczna.
Uniwersalizm i relatywizm językowy
15.1. Różnice w zakresie znaczeń zgramatykalizowanych
15.2. Różnice w sposobach liczenia
15.3. Różnice w kategoryzacjach świata
15.4. Kulturowe ukształtowanie pojęć
15.5. Kulturowe uwarunkowanie aktów mowy
15.6. Uniwersalizm i relatywizm językowy. Czy da się w pełni przezwyciężyć
relatywizm?
Wykaz stosowanych skrótów i symboli
Bibliografia
210 stron, Format: 14.0x20.5cm, oprawa miękka
- 
- 
- 
-